اخبـــار

مجلات تخصصی نوآموزان، ابزاری کارآمد برای “مهندسی مهارت‌های آینده”

تحقیقات جدید نشان می‌دهد فعالیت‌های به ظاهر ساده موجود در مجلات کودک مانند کاردستی، رنگ‌آمیزی و دست‌ورزی، در واقع تمرینات تخصصی برای پرورش مهارت‌های ضروری قرن بیست و یکم هستند. روانشناسان آموزشی توضیح می‌دهند که چگونه این ابزار ساده می‌تواند به رشد همه‌جانبه کودکان کمک کند.

رویا فرهادصفت، روانشناس، معلم باسابقه اول ابتدایی و متخصص آموزش کودکان، در گفت‌وگویی با سایت تربیت و یادگیری کودک به تشریح تأثیرات عمیق مجلات تخصصی کودک بر رشد نوآموزان پرداخت. به گفته وی، فعالیت‌های متنوع موجود در این مجلات همچون فصلنامه پاپالو نه تنها جنبه سرگرمی دارند، بلکه به عنوان ابزاری کارآمد برای “مهندسی مهارت‌های آینده” کودکان عمل می‌کنند. او در ابتدا به چهار ستون یادگیری در مجلات کودک اشاره کرد:
۱. شعر:
“شعر با ریتم و قافیه خود، یک آزمایشگاه زبانی طبیعی برای کودکان است. این فعالیت به ظاهر ساده، همزمان حافظه شنیداری، دایره واژگان، مهارت‌های تلفظ و حتی هوش هیجانی را پرورش می‌دهد. کودکانی که به طور منظم شعر می‌خوانند، در آینده درک بهتری از دستور زبان و بیان نوشتاری خواهند داشت.”
۲. قصه:
“داستان‌ها اولین کلاس درس مهارت‌های زندگی هستند. از طریق همذات‌پنداری با شخصیت‌های داستان، کودکان حل مسئله، تصمیم‌گیری و مدیریت هیجانات را می‌آموزند. جالب اینجاست که این یادگیری به صورت ناخودآگاه و با کمترین مقاومت اتفاق می‌افتد.”
۳. دست‌ورزی:
“فعالیت‌هایی مانند قیچی کردن، چسباندن و ساختن، در واقع جلسات فیزیوتراپی تخصصی برای عضلات ظریف دست هستند. این مهارت‌ها پایه‌ای اساسی برای نوشتن، تایپ کردن و حتی جراحی در آینده محسوب می‌شوند!”
۴. فعالیت‌های مداد-کاغذی:
“رنگ‌آمیزی، وصل کردن نقطه‌ها و ترسیم خطوط، اولین گام‌ها در مسیر یادگیری نوشتن هستند. این فعالیت‌ها همزمان هماهنگی چشم و دست، درک فضایی و حتی مفاهیم اولیه ریاضی مانند الگوها و ترتیب را تقویت می‌کنند.”

فرهادصفت در ادامه به تأثیر مجلات کودک در پرورش خلاقیت اشاره کرد و چهار نوع خلاقیت قابل پرورش را این‌گونه توضیح داد:
۱. خلاقیت هنری:
“وقتی کودک رنگ‌آمیزی می‌کند یا کاردستی می‌سازد، در واقع در حال تمرین تفکر بصری-فضایی است. این مهارت پایه‌ای برای معماری، طراحی و حتی مهندسی در آینده محسوب می‌شود.”
۲. خلاقیت زبانی:
“تشویق کودکان به ساختن داستان‌های جدید یا سرودن شعرهای ساده، هوش کلامی آن‌ها را تقویت می‌کند. این کودکان در آینده نویسندگان، وکلا و سخنوران بهتری خواهند شد.”
۳. خلاقیت داستان‌پردازی:
“تکمیل داستان‌های ناتمام یا تغییر پایان داستان‌ها، کودک را به تفکر واگرا و ایده‌پردازی تشویق می‌کند. این مهارت در دنیای امروز که نیازمند نوآوری است، ارزشی فوق‌العاده دارد.”
۴. خلاقیت در حل مسئله:
“بازی‌های فکری و معماهای موجود در مجلات، ذهن کودک را برای رویارویی با چالش‌های واقعی زندگی آماده می‌کنند. این کودکان در آینده توانایی بهتری در تحلیل مشکلات و یافتن راه‌حل‌های نوآورانه خواهند داشت.”

این روانشناس که از تجربه کار با کودکان دارای نیازهای ویژه نیز برخوردار است در پایان با ارائه پیشنهاداتی برای بهبود کیفیت مجلات کودک، تأکید کرد: “افزودن محتوای تعاملی دیجیتال از طریق QR کد، ایجاد شخصیت‌های ثابت و جذاب، در نظر گرفتن تنوع فرهنگی و اختصاص بخشی به آثار خود کودکان می‌تواند تأثیر آموزشی این مجلات را چندین برابر کند. این سرمایه‌گذاری کوچک امروز، می‌تواند به بازدهی بزرگی در آینده جامعه منجر شود. تحقیقات نشان می‌دهد کودکانی که به طور منظم با مجلات با کیفیت تعامل دارند، تا ۷۳ درصد در مهارت‌های شناختی، حرکتی و اجتماعی پیشرفت بیشتری نشان می‌دهند. این رقم در بلندمدت می‌تواند تأثیر شگرفی بر کیفیت نیروی انسانی آینده کشور داشته باشد.”

نمایش خلاق؛ ابزار طلایی برای تقویت بیان احساسات نوآموزان

نمایش خلاق، روشی مؤثر برای کمک به نوآموزان در بیان تجربه‌ها و احساسات‌شان است. مربیان می‌توانند با ایجاد فضایی امن، انتخاب موضوعات مرتبط و ترغیب به همکاری گروهی، زمینه را برای رشد خلاقیت و اعتماد به نفس کودکان فراهم کنند.

نسیم آیینه‌دار مربی کودکان پیش‌دبستانی در منطقه ۵ شهر تهران با بیان این نکته در خصوص نقش و اهمیت نمایش خلاق در فعالیت‌های خلاقانه گفت: “نمایش خلاق به‌عنوان یکی از روش‌های کارآمد در آموزش نوآموزان، به آن‌ها کمک می‌کند تا احساسات و تجربیات خود را به شکلی آزادانه و بدون ترس از قضاوت بیان کنند. این شیوه تربیت و یادگیری، علاوه بر تقویت مهارت‌های ارتباطی، باعث افزایش اعتماد به نفس و خلاقیت در کودکان می‌شود.”

او سپس در خصوص بهره‌گیری بهتر از نمایش خلاق گفت: “مربیان می‌توانند از چند روش کلیدی استفاده کنند. نخستین گام، ایجاد محیطی امن و حمایتی است که در آن نوآموزان احساس راحتی کنند و بتوانند بدون نگرانی از مسخره شدن، احساسات خود را بروز دهند. همچنین، انتخاب موضوعات مرتبط با تجربیات واقعی کودکان، ارتباط عمیق‌تری با نمایش ایجاد کرده و آن‌ها را درگیر فرآیند یادگیری می‌کند. تمرینات نمایش نیز نقش مهمی در این مسیر دارند. شروع با فعالیت‌های ساده مانند نمایش‌های حرکتی یا پانتومیم، به کودکان کمک می‌کند تا با این روش آشنا شده و اعتماد به نفس بیشتری پیدا کنند. علاوه بر این، تشویق به کار گروهی با تقسیم نوآموزان به گروه‌های کوچک، مهارت‌های همکاری و تعامل اجتماعی را در آن‌ها تقویت می‌کند.”

این مربی همچنین در باره استقاده از وسایل و ابزار برای این فعالیت یادآور شد: “استفاده از وسایل کمک‌آموزشی مانند کلاه، عینک، نقاب یا لباس‌های نمایشی، می‌تواند کودکان را بیشتر در فضای نقش‌آفرینی قرار دهد و تجربه‌ای جذاب‌تر برایشان رقم بزند. در پایان هر اجرا، ارائه بازخورد مثبت و سازنده، نه‌تنها انگیزه نوآموزان را افزایش می‌دهد، بلکه آن‌ها را به خلاقیت و نوآوری بیشتر ترغیب می‌کند.”

آیینه‌‌دار که کارشناس آموزش کودکان نیز هست در پایان افزود: “با توجه به این رویکردها، نمایش خلاق نه‌تنها به‌عنوان یک ابزار آموزشی، بلکه به‌عنوان راهکاری برای رشد فردی و اجتماعی نوآموزان مطرح می‌شود. ایجاد فضایی که در آن کودکان بتوانند بدون ترس از اشتباه کردن، ایده‌های خود را به نمایش بگذارند، گامی ارزشمند در مسیر پرورش نسلی خلاق و بااعتمادبه‌نفس خواهد بود.”

رونمایی از فصلنامه تابستانی «پاپالو» در نمایشگاه کتاب؛ نشریه‌ای که آموزش را با بازی تلفیق کرد

فصلنامه «پاپالو» ویژه کودکان پیش‌دبستانی، با استقبال بی‌نظیر خانواده‌ها در سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران روبه‌رو شده است. شماره دوم این مجله به‌مناسبت نمایشگاه کتاب تهران زودتر از موعد منتشر شد و حالا در غرفه انتشارات «قصه و داستان» می‌درخشد.

محمد ناصری مدیر مسئول این مجله در همین ارتباط گفت: “بر اساس شخصیت محبوب «پاپالو» که یک پروانه دوست‌داشتنی و عامل آموزشی در بسته‌ آموزشی پیش‌دبستانی «من می‌دانم من می‌توانم» است، در قالب مجله نیز محتواهای متنوعی شامل قصه‌های کوتاه، شعرهای کودکانه، بازی‌های فکری و فعالیت‌های دست‌ورزی را به نوآموزان ارائه کرده و مهارت‌های پایه کودکان را تقویت می‌کند.

ناصری در این باره گفت: “ما دریافتیم که کودکان عاشق شخصیت پاپالو هستند، پس تصمیم گرفتیم دنیای آنان را به مجله‌ای تعاملی تبدیل کنیم. شماره اول فصلنامه چنان مورد توجه قرار گرفت که خانواده‌ها برای شماره بعدی مشتاقانه منتظر بودند. از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این مجله، طراحی فعالیت‌های «مداد-کاغذی» و تمرین‌های ساده اما جذاب برای تقویت مهارت‌های حرکتی و شناختی کودکان است. همچنین، هر شماره همراه با داستان و شعر صوتی در کنار متن نوشتاری ارائه شده که این فایل‌های صوتی با صدای خود شاعر و نویسنده قصه ضبط و ارائه می‌شود.”

عضو شورای همفکری و برنامه‌ریزی بسته تربیت و یادگیری «من می‌دانم من می‌توانم» در ادامه یادآور شد: “این نشریه قرار است در آینده برای گروه‌های سنی دیگر نیز تولید شود و ما برنامه‌های بلندمدت دیگری برای توسعه مجلات داریم. خانواده‌ها می‌توانند فصلنامه «پاپالو» و دیگر محصولات انتشارات «قصه و داستان» را در نمایشگاه کتاب تهران واقع در سالن شماره ۹ کودک و نوجوان برای فرزندان خود تهیه کنند.”

وی در پایان تأکید کرد: “این مجله نه‌تنها یک ابزار آموزشی، بلکه همراهی شاد و خلاق برای کودکان است.”

شایان توجه است علی جهانگیری صاحب امتیاز، محمد ناصری مدیر مسئول،  ارغوان غلامی سردبیر مولف، شکوه قاسم‌نیا شاعر و فریبا بندی مدیر هنری فصلنامه پاپالو هستند.

گاهی کوچک‌ترین دست‌ها، بزرگترین هدیه‌ها را می‌دهند

در میان شلوغی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، پسرکی با چشمانی براق و قلبی پر از مهربانی، قصه‌ای ساخت که هیچ‌کس فراموشش نخواهد کرد. نه برای خودش کتاب می‌خواست، نه برای همکلاسی‌اش؛ بلکه می‌خواست برای کسانی که بیشتر از همه دوستشان داشت _ پدر و مادرش _ هدیه‌ای بخرَد که ارزشش از هر چیزی در نظر او بیشتر بود؛ یک کتاب!

در گوشه‌ای از نمایشگاه کتاب تهران، جایی که قصه‌ها زنده می‌شوند و رویاها بال می‌گیرند، پسربچه‌ای با موهای ژولیده و لبخندی شیرین وارد غرفه‌ “قصه و داستان” شد. انگار دنیا برایش پر از رمز و راز بود. اول با کنجکاوی کتاب‌ها را ورق زد، بعد ناگهان سرش را بلند کرد و پرسید: “کتاب برای بزرگترها هم دارید؟”

کارشناس غرفه با تعجب پرسید: “برای خودت می‌خواهی؟”

پسرک سرش را تکان داد و گفت: “من که هنوز نه… تازه به مدرسه رفته‌ام!. البته تا پارسال از این بسته _ منظورش بسته تربیت و یارگیری بود_ استفاده می کردیم.”

“پس برای چه کسی می‌خواهی؟”

و آنجا بود که قلب همه‌ حاضرین در غرفه از گرمای کلامش ذوب شد: “برای بابا و مامانم!”

او با صدایی لرزان اما پر از اطمینان توضیح داد: “آن‌ها همیشه برای من کتاب می‌خرند. حالا نوبت من است که برایشان هدیه بگیرم!”

همکاران غرفه، که حالا چشمانشان از احساسات برق می‌زد، با دقت او را راهنمایی کردند تا دو جلد کتاب انتخاب کند—یکی برای پدر و یکی برای مادر. وقتی به صندوق رسیدند، فروشنده با مهربانی گفت: “این هدیه‌ تو استثنایی است، پس ما هم برایت تخفیف ویژه می‌گذاریم!”

پسرک، با کیسه‌ای پارچه‌ای که دو کتاب را در آغوش گرفته بود، از غرفه خارج شد. بیرون، پدر و مادرش منتظر بودند. کسی صدایشان را نشنید، اما همه چیز در نگاه‌ها و آغوش‌هایشان خوانده می‌شد: تعجب، غرور، و عشقی بی‌کران. وقتی پسرک خودش را در آغوش آن‌ها انداخت و بوسه‌های گرمشان روی گونه‌هایش نشست، تمام غرفه پر از نور شد. و اینگونه، کوچک‌ترین مهمان نمایشگاه، بزرگترین درس زندگی را به همه داد: عشق، همیشه بهترین هدیه‌ است حتی اگر در قالب دو جلد کتاب باشد!

این یک ماجرای واقعی بود که در غرفه انتشارات قصه و داستان رخ داد و شاید هر روز، شکلی دیگر از آن تکرار می‌شود.

“پاپالو” با ترکیب هوشمندانه آموزش و سرگرمی، مسیر جدیدی در تربیت نسل آینده گشوده‌ است

مجله “پاپالو” با رویکردی نوین و جذاب، نه‌تنها به ابزاری آموزشی برای کودکان پیش‌دبستانی تبدیل شده، بلکه با ایجاد تعامل میان کودک و والدین، تحولی در سبک تربیتی و یادگیری ایجاد کرده است.

دکتر اصغر شمسی‌پور روانشناس، مشاور و روان درمانگر با بیان این نکته در باره فصلنامه پاپالو گفت: “این مجله با ارائه محتوای چندرسانه‌ای، از قصه و شعر تا فایل‌های صوتی، گامی بلند در شخصیت‌سازی و تقویت هویت فردی نوآموزان برداشته است. در دنیای امروز که آموزش و پرورش کودکان بیش از هر زمان دیگری نیازمند خلاقیت و جذابیت است، مجله “پاپالو” به عنوان یک رسانه آموزشی با ترفندی ویژه در حوزه نوآموزان پیش‌دبستانی، توانسته جایگاه منحصربه‌فردی در میان خانواده‌ها و مربیان پیدا کند. برخلاف کتاب‌های درسی که اغلب در محیط مدرسه باقی می‌مانند، این مجله با قابلیت بردن به خانه، فرصتی طلایی برای یادگیری مشترک کودک و والدین فراهم کرده است.”

این متخصص حوزه روانشناسی و تربیتی کودکان در ادامه تأکید کرد: “کارشناسان روانشناسی کودک بر این باورند که داشتن یک مجله اختصاصی می‌تواند حس مالکیت و هویت را در کودکان تقویت کند. وقتی کودک مجله‌ای را دریافت می‌کند که به نام خودش چاپ شده، احساس ارزشمندی و اعتمادبه‌نفس بیشتری پیدا می‌کند. این موضوع به‌ویژه در سنین حساس پیش‌دبستانی، که پایه‌های شخصیتی کودک شکل می‌گیرد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد مجله “پاپالو”، ارائه محتوای صوتی با صدای نویسندگان و شاعران است. این امر نه‌تنها مهارت شنیداری کودکان را تقویت می‌کند، بلکه با ایجاد ارتباط عاطفی عمیق‌تر بین کودک و محتوای آموزشی، یادگیری را به تجربه‌ای لذت‌بخش تبدیل می‌کند. والدین نیز از این طریق می‌توانند ساعاتی مفید و خاطره‌انگیز را در کنار فرزندان خود سپری کنند.”

دکتر شمسی‌پور همچنین یادآور شد: “از دیدگاه جامعه‌شناختی، مجلاتی مانند “پاپالو” می‌توانند به تحکیم بنیان خانواده کمک کنند. در دنیای پرمشغله امروز، بسیاری از والدین زمان کمی را به تعامل کیفی با کودکان اختصاص می‌دهند. اما فعالیت‌های مشترک مانند خواندن داستان، انجام کاردستی یا گوش دادن به قصه‌ها و شعرهای مجله، فرصتی ناب برای گفت‌وگو و همدلی بین نسل‌ها را فراهم می‌کند. نکته جالب توجه دیگر، سیستم ارسال پستی مجله به نام و آدرس کودک است. این کار به‌صورت نمادین به کودک می‌فهماند که او عضوی مهم از جامعه است و برای او ارزش قائل شده‌اند. انتظار کشیدن برای دریافت مجله در موعد مقرر، شوق یادگیری را در کودک افزایش داده و او را به برنامه‌ریزی و مسئولیت‌پذیری تشویق می‌کند.”

وی در ادامه اضافه کرد: “آموزش‌وپرورش نوین بر این اصل استوار است که یادگیری باید همراه با شادی و کشف باشد. مجله “پاپالو” با ترکیب هنر، ادبیات و بازی‌های آموزشی، دقیقاً همین مسیر را طی می‌کند. والدین گزارش داده‌اند که کودکانشان پس از استفاده از این مجله، نه‌تنها در مهارت‌های زبانی پیشرفت چشمگیری داشته‌اند، بلکه کنجکاوی و خلاقیت آن‌ها نیز به‌طور محسوسی افزایش یافته است. به نظر می‌رسد مجلاتی از این دست، آینده آموزش پیش‌دبستانی را متحول خواهند کرد. در شرایطی که سیستم‌های آموزشی سنتی گاهی از جذابیت و کارایی لازم برخوردار نیستند، رسانه‌های تعاملی مانند “پاپالو” با ترکیب هوشمندانه آموزش و سرگرمی، مسیر جدیدی در تربیت نسل آینده گشوده‌اند. این مجله نه‌تنها یک ابزار یادگیری، بلکه هدیه‌ای ماندگار برای ساختن خاطرات زیبای کودکی است.”

پاپالو؛ انقلابی در دنیای نشریات کودک با رویکردی خلاقانه و آموزشی

«پاپالو» به عنوان یک نشریه تخصصی کودکان پیش‌دبستانی با ویژگی‌های منحصربه‌فرد، با تلاش جمعی از اهالی حوزه فرهنگ و رسانه، وارد بازار نشر شده است. این مجله که با ترکیبی از داستان، شعر، بازی و فایل‌های صوتی تولید شده، می‌تواند تحولی در عرصه آموزش غیرمستقیم کودکان ایجاد کند.

معصومه توکلی مروج کتاب و مطالعه در حوزه کودک و نوجوان با حضور در غرفه انتشارات قصه و داستان در سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با بیان این مطلب گفت: “یکی از بارزترین ویژگی‌های این مجله، قابلیت تفکیک بخشی از صفحات آن به صورت یک کتاب در پایین مجله است که به کودکان اجازه می‌دهد علاوه بر محتوای نشریه، یک کتاب جذاب هم در کنار آن داشته باشند. پاپالو برخلاف بسیاری از نشریات مشابه که بر یک حوزه خاص تمرکز دارند، به صورت جامع به تمام جنبه‌های رشد کودک از جمله مهارت‌های زبانی، اجتماعی، شناختی و حرکتی می‌پردازد.”

معصومه توکلی که کارشناسی جامعه شناسی و ارشد فلسفه تعلیم و تربیت دارد در ادامه تأکید کرد: “از نوآوری‌های دیگر این مجله، همراه بودن بخش‌هایی از محتوای آن با فایل‌های صوتی خود شاعر و نویسنده است که محتوا را برای نوآموز جذاب و دلنشین می‌کند. این فایل‌ها به صورت  Qr Code در داخل مجله در اختیار مخاطبان قرار داده شده است. این ویژگی به کودکان کمک می‌کند حتی در زمانی که والدین فرصت خواندن برای آن‌ها را ندارند، نوآموزان بتوانند از محتوای مجله استفاده کنند.”

توکلی در ادامه به نقش مجلات در تربیت غیرمستقیم اشاره کرد و افزود: “کودکان از طریق داستان‌های این مجله مفاهیم پیچیده‌ای مانند احترام، صداقت و دوستی را در قالب ماجراهای جذاب حیوانات یاد می‌گیرند، بدون آنکه احساس کنند در حال آموزش دیدن هستند. با وجود آنکه تنها دو شماره از این فصلنامه منتشر شده، استقبال خانواده‌ها بسیار خوب به نظر می‌رسد.”